Op de Westerbegraafplaats in Gent ligt veel geschiedenis. Cyriel Buysse en Virginie Loveling zijn er begraven. Maar ook Edward Anseele van de socialistische beweging en Jean Ray van de Vlaamse filmpjes. Er zijn er veel die ook in de stad een gedenkplaat of een standbeeld hebben. Een bijzonder Grieks maar ook bijzonder Belgisch graf is dat van Prodromos Daskalidès en Eftalia Kestekides. Verzorgd, glanzende hardsteen, een bloemetje. Het graf vlak bij een zij-ingang van de begraafplaats heeft duidelijk nog in de buurt wonende familieleden.
Eerst weten we niet welke verhalen er onder de propere plaat huizen. Kijk hier, een Grieks graf, zeggen we. Zou dat de Daskalidès van de pralines zijn? We trekken een foto, wandelen verder door de herfstbladeren, en vergeten dat we het zagen. Pas afgelopen week, bij het nuttigen van een chocolaatje en een kop koffie, nemen we google erbij. En onder de d van Daskalidès klapt een onwaarschijnlijk verhaal open.
Ja, Prodromos Daskalidès is ‘die van de pralines’, zo lezen we. En ja, hij is een Griek, al komt hij van Constantinopel. Daar vertrekt hij met zijn gezin in 1923, na een oorlog tussen Turkije en Griekenland. De vele Grieken in Turkije worden ‘gewisseld’ met de vele Turken in Griekenland en het gezin Daskalidès zoekt een uitweg. Die vinden ze in de oom van Eftalia, Leonidas Kestekides, die in Gent beland is na een bezoek aan de wereldtentoonstelling van 1913 en de ontmoeting met een charmante Brusselse. Leonidas verhuist van New York naar België en opent er, jawel, een tearoom. In de Veldstraat 34, om precies te zijn.
Zo veel geschiedenis achter elkaar, daar nemen we prompt een extra koffie bij. Leonidas Kestekides, zou dat die van de pralines zijn? En jawel hoor, ook hier klapt er een geschiedenis vanonder de L. Hoe Leonidas met zijn broer granita verkocht in Constantinopel, verhuisde naar Griekenland en dan naar Italië, waar hij wijnhandelaar werd. Geen al te succesvolle, dus hop naar New York, waar hij de stiel van patissier leert. Dit keer is hij wel succesvol. Zozeer zelfs dat hij in 1910 de bronzen medaille wint voor zijn chocolade op de wereldtentoonstelling in… Brussel. Drie jaar later Gent, charmante Brusselse en voila. De pralines komen later, als zijn neef Basile een winkel opent in Brussel en met de naam Leonidas zijn oom wil eren.
Maar nog is het niet gedaan. We bijten een stuk van een praline en lezen verder. Want nu ontrolt zich ook de Gentse historie. Hoe Prodromos en Eftalia het vak leren in de Gentse zaak van oom Leonidas en in 1931 in de Veldstraat 88 zelf tearoom en banketwinkel Fritz openen. Hoe hun zoon Jean, als éénjarige uit Constantinopel meegekomen maar nu volbloed Gentenaar, vader en moeder begin jaren zestig overtuigt om zich op pralines te richten, waarna de eerste Daskalidès-pralinewinkel opent links van de tearoom.
Iedereen nog mee? We komen van een graf, via Constantinopel naar New York Brussel en Gent. We proefden granita, koffie, gebakjes en pralines. We zitten in de Veldstraat. Adem in, adem uit, we zijn weer vertrokken. Want met Jean Daskalidès gaat het weer verder. Jean is een duivel-doet-al. Hij zet zich als student in voor het Gentse verzet tijdens de oorlog, verspreidt op de universiteit pamfletten van het onafhankelijkheidsfront en filmt clandestien een Duitse razzia vanaf het balkon van zijn huis. Hij haalt een ingenieursdiploma en wordt later gynaecoloog en pro-abortus-dokter. Hij richt zich op pralines, wordt zakelijk leider van Daskalidès én van Leonidas. Hij speelt in een jazzorkest met Leo Martin. Hij richt een productiehuis op – Daska films – waarmee hij licht humoristische filmjournaals maakt én een eigen film met de Franse actrice Marie-Josée Nat op wie hij stiekem wat verliefd is. De film wil Gent tonen zoals in andere films New York of Parijs getoond worden en slaagt daarin – voor de Gentenaars.
Terwijl we doorklikken en nog een praline uit de bodem van de doos vissen, bedenken we drie dingen:
Eén. Hoe zot het zou zijn om in Gent een Daskalidès-wandeling te organiseren. Langs de Veldstraat, de Coupure waar Daska-films gehuisvest zat, langs Griekse en Gentse geschiedenis.
Twee. Hoeveel we daarvoor nog zouden moeten ontdekken en leren. Is de Fritz in de Donkersteeg een afstammeling van de oorspronkelijke Fritz? Waar ligt Jean eigenlijk begraven? Heette hij Giannis? Kunnen we Kruisweg 6 nog ergens zien? En heeft er nog iemand pralines, want de onze zijn op.
En drie. Hoe deden mensen dat vroeger zonder internet?
